This blog is also available in English. VIEW

گلوگاه مهاجرتی باتومی واقع در کشور گرجستان مکانی خاص و جذاب برای صدها پرنده‌نگری است که هر سال برای تماشای مهاجرت بیش از یک میلیون پرنده شکاری در فصل پاییز به این نقطه سفر می‌کنند. اما تنها چند صد متر دورتر از این جاذبه گردشگری، شکار غیرقانونی همین پرندگان مهاجر اتفاق می‌افتد. میزان تلفات پرندگان شکاری بین ۱۵۰۰ تا ۱۰ هزار در سال تخمین زده می‌شود که رقمی قابل توجه و تأثیرگذار بر روی جمعیت تعدادی از پرندگانی است که در کل جهان روندی رو به کاهش را تجربه می‌کنند.

آنا سندور و همکارانش در طول فصل مهاجرت در سال ۲۰۱۴ تحقیقی انجام دادند تا درک بهتری از رفتار شکارچیان و میزان شکار در باتومی به دست آورند. آنها از دو روش استفاده کردند: پرسشنامه برای شکارچیان و مشاهده وضعیت شکار. ۴۳ شکارچی حاضر شدند به طور ناشناس به پرسشنامه‌‌ای درباره عادت‌ها و انگیزه‌هایشان  پاسخ بدهند. جواب‌ها اطلاعاتی از مشخصات جمعیت‌شناختی و وضعیت اجتماعی شکارچیان و عوامل دخیل در انتخابشان برای شکار فراهم کرد. رفتار شکار به شکل نظام‌مند در ۱۴ روستا و برای ۱۵۹ ساعت نظاره شد و طی این مدت، رابطه میزان شکار با وضعیت مهاجرت و آب‌وهوا نیز بررسی شد. محققان همچنین تعداد پرندگان تیرخورده و زخمی را همراه با جزئیاتی درباره گونه، سن و جنسشان ثبت کردند.

عکس ۱. شمارش و شناسایی پرنده‌های تیرخورده در حین مهاجرت در باتومی.

طبق پاسخ‌های ثبت‌شده در پرسشنامه، شکارچیان همگی مرد بودند و بین ۱۷ تا ۷۳ سال سن داشتند. تقریبا نیمی از آنها تحصیلات ابتدایی را کامل کرده بودند و ۳۷ درصدشان شغلی نداشتند. بیش از ۵۰ درصد از پاسخگویان ادعا می‌کردند که پرندگان شکاری هدف اول شکارشان بودند و تقریبا همه آنها (۸۹ درصد) این کار را برای تفریح انجام می‌دادند. ۳۷ درصد از پاسخ‌دهندگان هدف ثانویه‌ای از شکار داشتند که عموما مصرف گوشت شکار به عنوان غذا بود که با پاسخ مثبت نیمی از شکارچیان به این سؤال که آیا پرندگان شکاری را می‌خورند، همخوانی داشت.

در طول پایش و بررسی وضعیت شکار، ۲۲۳ شکارچی مشاهده شدند و حداقل ۲۰۴۴ شلیک ثبت شد که به معنای میانگین ۱۲ شلیک در ساعت بود. اگرچه روزی که بیشترین تعداد شلیک ثبت شد (۳۱ آگوست ۲۰۱۴ با ۵۱۲ شلیک) میزان مهاجرت هم بالا بود، مقایسه بین روزهایی با بیش از ۵۰ شلیک و وضعیت مهاجرت/آب‌وهوا نشان‌دهنده همبستگی معناداری نبود. با توجه به اینکه بیش از نیمی از یک میلیون پرنده شکاری مهاجر در باتومی سارگپه‌های جنگلی هستند،‌ جای تعجبی نداشت که این گونه بیشتر از سایر گونه‌ها تحت تأثیر قرار گرفته بود و ۵۳ درصد از تلفات پرندگان شکارشده را به خود اختصاص داده بود.

عکس ۲. سارگپه جنگلی بالغ مجروح به دلیل تیرخوردگی در حال عبور از گلوگاه باتومی © ولنتین کوردس.

یافته اصلی این تحقیق در رابطه با رفتار شکار، این واقعیت است که شکار در باتومی نه برای امرار معاش، بلکه برای تفریح است. حتی افرادی که با هدف تأمین گوشت به پرندگان شلیک می‌کنند، این کار را به دلیل راحتی و ارزان بودنش انتخاب می‌کنند.

اگرچه بیشترین تعداد پرندگان شکارشده مربوط به سنقرها نبود، اما به دلیل تعداد بالای سنقری که از گلوگاه مهاجرتی باتومی عبور می‌کند و نوع پرواز این پرندگان که نزدیک به زمین است، سنقرها هدف خوبی برای شکار به شمار می‌روند. همچنین وضعیت جهانی جمعیتی اکثر سنقرها رو به کاهش است که لزوم کنترل شکار در باتومی را آشکار می‌کند.

اگرچه این مطالعه فصل اوج مهاجرت سنقرها را پوشش داده، کل فصل مهاجرت عقاب‌های بزرگ و سارگپه‌های معمولی که کمی دیرتر در فصل مهاجرت است را دربرنگرفته است. همچنین با توجه به اینکه آب‌وهوا نقش بسزایی در میزان مهاجرت دارد، لازم است نیمه دوم فصل مهاجرت نیز بررسی شود، چون علاوه بر تعداد بیشتر روزهای بارانی (که با میزان شکار همبستگی دارد)، جریان‌های هوای گرم برای اوج‌گیری پرندگان شکاری کمتر تشکیل می‌شود که عقاب‌ها و سارگپه‌ها را وادار می‌کند در ارتفاع کمتری پرواز کنند و در نتیجه ریسک شکار شدنشان بالا می‌رود.